Osmaniye Kültürünün Sevilen Oyuncağı: Kiriştek

Osmaniye kültüründe önemli bir yer tutan "kiriştek" oyunu, yöre halkı tarafından yaşatılmaya devam ediyor.

Ülkenin birçok yerinde "topaç" adıyla bilinen bu geleneksel oyuncak, Osmaniye ve çevre illerinde "kiriştek" olarak adlandırılıyor.

Tahtadan yapılan kiriştek, yörede "ayı", "değirme", "dememe", "kantır", "katır", "fır fır", "firle" gibi farklı isimlerle de anılıyor.

Kiriştek oyununun oynanışı ise oldukça dikkat çekici. Kiriştek, ucuna ip sarılan "kırbaç" veya "değnek" yardımıyla çevriliyor.

Bu iplerin uzunluğu, topacın boyutuna göre değişiklik gösteriyor; bazı kirişteklerde ipler 30-35 cm uzunluğundayken, bazılarında 50-60 cm'ye kadar uzanabiliyor.

Oyuncak kırbaçlar ve değnekler de tıpkı topaç gibi tahtadan üretiliyor. Bazı bölgelerde ise topacın ucuna "kabara", "kopuza" ya da "kadak" adı verilen çiviler çakılıyor.

Kiriştek oyunu, Türkiye'nin pek çok bölgesinde oynanan bir geleneksel oyun olarak biliniyor. Oyuna başlamadan önce, bir tekerleme söylenerek ebe seçiliyor ve oyun sahasının ortasına bir daire çiziliyor.

Oyuncular, tahta kırbacın ucundaki bezi (ip) topaca sararak, topacı yere fırlatıyor ve kırbaç yukarıya doğru çekiliyor.

Oyunun amacı, ebenin topacını dairenin içinde en uzun süre döndürmek. Diğer oyuncular ise kendi topaçlarını dairenin içine atarak ebenin topacını durdurmaya veya daire dışına çıkarmaya çalışıyor.

Oyunun sonunda, topacı en uzun süre dairenin içinde döndürmeyi başaran oyuncu oyunun galibi oluyor.

Topaçlar, genellikle ahşap, plastik veya metal malzemelerden üretiliyor ve ucunda bir mil bulunan bu oyuncaklar, kendi ekseni etrafında hızla dönüyor.

Çocuklar arasında yaygın bir eğlence aracı olan topaç, farklı kültürlerde uzun bir geçmişe sahip. Türk kültüründe de topaç, eski zamanlardan beri çocuklar arasında popüler bir oyun aracı olarak önemli bir yer tutuyor.

Merkezcil kuvvet prensibiyle çalışan topaçlar, ip sarılarak hızla çekildiğinde döner ve bu dönüş, topacın uzun süre dönmesini sağlar.

Farklı bölgelerde ve kültürlerde, topaçlar farklı şekil ve isimlerle karşımıza çıkabiliyor.

Osmaniye’de ise bu geleneksel oyunun adı “kiriştek” olarak biliniyor ve nesiller boyu aktarılmaya devam ediliyor.